Τρίτη 28 Ιουνίου 2016

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 30ου ΦΕΣΤΙΒΑΛ 
ΑΡΧΑΙΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ ΟΙΝΙΑΔΩΝ

22 Ιουλίου 2016 – Παρουσίαση του βιβλίου του Γιώργου Ν. Ρόμπολα
Οινιάδες
μια αρχαία Ακαρνανική πολιτεία
  Το βιβλίο αποτελεί έκδοση του ιστορικού μουσείου της «Διεξόδου» με την υποστήριξη του Κορδόσειου Κοινωφελούς Ιδρύματος το οποίο στηρίζει το φεστιβάλ από την πρώτη μέρα λειτουργίας του. Χώρος παρουσίασης το Κτίριο Συγγρού στην Κατοχή ώρα 20.30


23 Ιουλίου 2016 ώρα 10,00 π.μ.: Ημερίδα με θέμα

Το Αρχαίο Δράμα σήμερα
Εισηγητές: Κώστας Καζάκος σκηνοθέτης – ηθοποιός, Ολυμπία Βικάτου Αρχαιολόγος – Προϊστάμενος Εφορίας Αρχαιοτήτων, Γιώργος Μικέλης Θεατρολόγος, Ελένη Καράμπελα λέκτορας στο Πανεπιστήμιο Πατρών . Για όσους ενδιαφέρονται θα απευθύνονται στο Πνευματικό Κέντρο στο τηλέφωνο 2631027268 . Το πρωί τους συμμετέχοντες από το Μεσολόγγι και Αιτωλικό μπορεί να γίνει μεταφορά τους με λεωφορείο του Δήμου . Στο τέλος της ημερίδας θα χορηγηθούν βεβαιώσεις συμμετοχής


23 Ιουλίου 2016: Θεατρική παράσταση:< ΑΝΤΙΓΟΝΗ > του Σοφοκλή
Σκηνοθεσία: Θέμης Μουμουλίδης
Πρωταγωνιστούν: Ιωάννα Παππά, Νικήτας Τσακίρογλου, Σταύρος Ζαλμάς


3 Αυγούστου 2016: Θεατρική παράσταση: < ΠΛΟΥΤΟΣ > του Αριστοφάνη
Σκηνοθεσία: Γιώργος Κιμούλης
Πρωταγωνιστούν: Γιώργος Κιμούλης, Γιάννης Μπέζος,Πέτρος Φιλιππίδης, Παύλος Χαικάλης, Τάσος Γιαννόπουλος


29 Ιουλίου ώρα: 20.00 – 23.00 Σεμινάριο (workshop) από τον σκηνοθέτη και καλλιτεχνικό Διευθυντή του ΔΗΠΕΘΕ Αγρινίου Κο Νίκο Καταγεώργο με τίτλο
Μάσκα και τραγικό
Κτίριο Συγγρού


12 Αυγούστου 2016: Θεατρική παράσταση: < ΕΡΩΦΙΛΗ > του Γεωργίου Χορτάτση
Σκηνοθεσία: Γιάννη Νικολαΐδη
Πρωταγωνιστούν: Γιάννης Νικολαΐδης, Φωτεινή Φιλοσόφου


21 Αυγούστου 2016: Θεατρική παράσταση: < ΣΥΡΑΝΟ ΝΤΕ ΜΠΕΡΖΕΡΑΚ>
Σκηνοθεσία: Γιάννης Κακλέας
Πρωταγωνιστούν: Βασίλης Χαραλαμπόπουλος, Δήμητρα Ματσούκα



                Μια προσκυνηματική αρχαιολογική περιήγηση
                               στα μέρη της Πελοποννήσου.


«Χρόνια περπάτησε το πνεύμα απάνω στις ελληνικές πέτρες, κι απ’ όπου κι αν περάσεις θα ξεκρίνεις τα θεϊκά του αχνάρια»

                                                                                   Ν. Καζαντζάκης.

  Η εκδρομή που διοργάνωσε η Ιστορική και Αρχαιολογική Εταιρεία Δυτικής Στερεάς Ελλάδας στις 28,29/5/2016, επιβεβαίωσε τα παραπάνω λόγια του Ν. Καζαντζάκη.
  Οι τόποι που επισκεφθήκαμε 55 εκδρομείς με κοινά ενδιαφέροντα και αγάπη για τις αρχαιότητες της Πατρίδας μας, ήταν: Νεμέα, Σπάρτη, Βυζαντινή Καστροπολιτεία Μονεμβασιάς, Μυστράς.
  Ο Αρχαιολογικός χώρος της Νεμέας, άγνωστος στους περισσότερους από το γκρουπ, αφού, όπως μας εξήγησε ο ξεναγός μας, ο νεαρός αλλά μεθοδικότατος και πολύ συστηματικός στη δουλειά του, κος Γιώργος Σταμάτης, οι τριαντάχρονες εργασίες του Αμερικανού MILLER, ολοκληρώθηκαν πριν μερικά χρόνια. Ο αρχαιολογικός χώρος βρίσκεται στους πρόποδες των Αρκαδικών βουνών, σε υψόμετρο 330 μ. και εδώ υπάρχουν ευρήματα αθλητικών εγκαταστάσεων (ξενώνες, λουτρό, στίβος άθλησης των αθλητών, Ιππόδρομος κ.α.), ναός του Νεμείου Διός, Τράπεζα προσφορών, οδός προς στάδιο κ.α.
  Η αναστήλωση των 9 από τους 32 δωρικού ρυθμού κίονες του ναού του Νεμείου Διός, υψώνονται μεγαλοπρεπείς στην πιο περίοπτη θέση του αρχαιολογικού χώρου και στέκονται εκεί περήφανοι και αδιάψευστοι μάρτυρες μιας λαμπράς εποχής της Αρχαίας Ελλάδας, τότε, που εδώ τελούνταν τα Νέμεα και πλήθος κόσμου συνέρρεε, είτε ως αθλητές, είτε ως προσκυνητές.
  Η Νεμέα, μου ήταν γνωστή για το κρασί, μαύρο και λευκό, και για τους θρύλους σχετικά με τους άθλους του Ηρακλή, ιδίως του λιονταριού της Νεμέας. Τώρα, με την επίσκεψη μας στον αρχαιολογικό χώρο, συνειδητοποίησα πόση λαμπρότητα είχαν τα Νέμεα και ότι, εκεί στους πρόποδες των Αρκαδικών βουνών, όχι μακριά από την Κόρινθο, το Άργος και την Τεγέα-σπουδαία και γνωστά θρησκευτικά κέντρα-προστίθεται και η Νεμέα.
  Επόμενος σταθμός μας, ο πρόσφατα περιφραχθείς αρχαιολογικός χώρος της Σπάρτης. Ήταν μια αποκάλυψη που μας κατέπληξε και ξεσήκωσε στο μυαλό μας πληθώρα συνειρμών από την αρχαία Ιστορία. Η Σπάρτη ήταν συνδυασμένη μέσα μας σαν το αντίπαλο δέος της Αθήνας. Δεν καλλιέργησε τα γράμματα και τις τέχνες, γι’ αυτό ίσως δεν περιμέναμε και δεν γνωρίζαμε τίποτε περί αρχαιολογικού χώρου. Είδαμε το χώρο της Ρωμαϊκής Αγοράς που χτίστηκε με πολλά και πλούσια οικοδομήματα στη θέση της λιτής αρχαίας Σπαρτιατικής αγοράς.
  Μας εντυπωσίασε το θέατρο της Σπάρτης, χωρητικότητας 16.000 θεατών στην κορυφή του οποίου βρίσκονται τα ερείπια του ναού της Χαλκιοίκου Αθηνάς.
  Παρατηρούμε από το ύψος του τελευταίου διαζώματος, το τεράστιο κοίλο του θεάτρου, έχοντας μπροστά στα μάτια μας το Σπαρτιατικό κάμπο, που απλώνεται ναζιάρικα με τις απαλές του καμπύλες, σε κάποιο σημείο του μάλιστα μας έδειξε η ξεναγός πως εκεί βρίσκεται το ιερό του Μενέλαου και της Ελένης- ακούγοντας το όνομα της ξακουστής βασίλισσας της Σπάρτης, νιώσαμε ένα άρωμα τρυφεράδας και ομορφιάς να μας διαπερνάει και να σμίγει με το ελαφρό κι από τους λεμονανθούς ευωδιαστό αεράκι, μετριάζοντας έτσι το καλοκαιρινό λιοπύρι.
  Ο ναός της Χαλκιοίκου Αθηνάς μας θύμισε τον ατιμωτικό θάνατο του στρατηγού Παυσανία, του νικητή των Πλαταιών, κι αυτό το γεγονός δημιουργεί στο μυαλό μας διάφορες σκέψεις σχετικά με την Ιστορία της Ολιγαρχικής Σπάρτης και της Δημοκρατικής Αθήνας, που άλλοτε ειρηνικά και άλλοτε με πόλεμο, αποτέλεσε το μοναδικό και πρωτότυπο αρχέτυπο της ισορροπίας πολιτικών δυνάμεων στον αρχαίο κόσμο.
  Κυριεύομαι από τη μορφή, όπως μας την εξιστορεί ο ιστορικός Θουκυδίδης, του στρατηγού Θεμιστοκλή, που εξαπατώντας τους Σπαρτιάτες μετά το τέλος των Περσικών πολέμων, έπεισε τους Αθηναίους να οχυρώσουν με τα μακρά τείχη τον Πειραιά, και όταν τελείωσε το έργο, παρουσιάστηκε ο ίδιος στους Εφόρους της Σπάρτης και τους επέβαλε την υπεροχή της Αθήνας, την οποία οι Έφοροι δέχτηκαν, αποκρύπτοντας επιμελώς την οργή και το μίσος τους στον Θεμιστοκλή, του οποίου πέτυχαν μετά από λίγα χρόνια τον εξοστρακισμό του.
  Συνεχίζοντας την περιήγηση μας, φτάσαμε στη Βυζαντινή Καστροπολιτεία της Μονεμβασιάς, που υψώνεται σε μικρή απόσταση από την ανατολική ακτή της Λακωνίας, και συνδέεται με τη στεριά μέσω μιας γέφυρας.
  Εδώ, «το τοπίο είναι σκληρό σαν τη σιωπή». Χιλιοκατακτημένος και απόρθητος αυτός ο βράχος, είναι αυστηρός, δεν επιτρέπει γραφικότητες. Αυστηρός, και τόσο οικείος όμως, γιατί κουβαλάει ολοζώντανη την Ιστορία, χωρίς να μοιάζει διόλου με μουσείο. Με τα παλιά λιθάρια χτίζουνε τα σπίτια τους ακόμα οι άνθρωποι, και περπατώντας μέσα απ’ τα πανάρχαια τείχη, ακουμπάνε φιλικά στη ντάπια, ή σταματούνε μια στιγμή για να κοιτάξουν μέσα από τις χορταριασμένες πολεμίστρες, ένα μεγάλο κόκκινο ήλιο να αναδύεται από τη θάλασσα.
  Μπαίνοντας στην πόλη, αριστερά βρίσκεται το σπίτι του μεγάλου Μονεμβασίτη ποιητή μας, Γιάννη Ρίτσου· ανεβήκαμε στο ανωφερές πλακόστρωτο καλντερίμι, και ξαφνικά πρόβαλε αριστερά μας, σ’ ένα απότομο ύψωμα, μια δίπατη κατοικία, απλή, παραδοσιακή, απόλυτα εναρμονισμένη με τον περιβάλλοντα χώρο. Η θέση αυτού του σπιτιού, χτισμένο στην πλαγιά του βράχου σε υψηλότερη θέση από τον οικισμό της κάτω πόλης, κάνει το σπίτι του Ποιητή να μοιάζει με βίγλα καρφωμένη στο σκοτεινό βράχο, στα πόδια της όμως, απλώνεται ήρεμο, γαλήνιο και προσηνές το Μυρτώο Πέλαγος.
  Αυτό το αντιφατικό γεωφυσικό περιβάλλον, από τη μια το σκοτάδι του απότομου βράχου, κι από την άλλη το φως της γαλάζιας, ακύμαντης θάλασσας, διαμόρφωσε την ποιητική δημιουργία του Γ. Ρίτσου, που κάνει αυτόν τον τόπο με τα σπίτια του, τις εκκλησίες του, τις καμάρες, τις πολεμίστρες, τα κοιτάσματα αρχαίων πολιτισμών, μικρογραφία ολόκληρης της Ελλάδας, κι ακόμα μικρογραφία του κόσμου. Ο βράχος αυτός, γίνεται στην ποίηση του το μετερίζι της Ελευθερίας, σύμβολο της μαχόμενης ανθρωπότητας κατά των δυνάμεων της βίας και του θανάτου.
  Περπατήσαμε τα πλακόστρωτα δρομάκια με τα φολκλορικά μαγαζάκια και τα διάφορα στέκια, επισκεφθήκαμε το ναό του Ελκόμενου Χριστού – Τρίκλιτη θολοσκέπαστης βασιλική με τρούλο – Του Αγίου Νικολάου – σταυροειδής εγγεγραμμένος ναός με τρούλο – τη μονόκλιτη βασιλική με τρούλο της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας και της Παναγίας της Χρυσαφίτισσας, και καταμαγεμένοι από τη ποικιλομορφία του όλου γεωφυσικού τοπίου, με περίγραμμα κλειστού κι ανοιχτού τύπου με συμμετρική αναλογία του αυστηρού και του γαλήνιου, που κάνουν την Καστροπολιτεία της Μονεμβασιάς ένα αντιπροσωπευτικό τοπίο του κάθετου και οριζόντιου διαμελισμού της Ελλάδας, και σύμβολο της ιδιότυπης ελληνικής ιθαγένειας, αναχωρήσαμε για το τελευταίο μας σταθμό, το Μυστρά, την Πομπηία της Ελλάδας. Στον ιερό αυτό λόφο γεννήθηκε η νέα Ελλάδα, έχει όλες τις φανερές και μυστικές γοητείες που μπορούν να γοητεύσουν και την πιο δύσκολη ψυχή.
  Το Κάστρο του Μυζηθρά, στην κορυφή του Ομώνυμου λόφου, έχτισε το 1249 ο πρίγκιπας Γουλιέλμος Βιλλεαρδουίνος για να ελέγχει την κοιλάδα του Ευρώτα. Το κάστρο αυτό γίνεται ο πυρήνας της μετέπειτα Καστροπολιτείας του Μυστρά, μιας από τις σημαντικότερες υστεροβυζαντινές πόλεις.
  Το 1349 ο Μυστράς γίνεται πρωτεύουσα του Δεσποτάτου του Μορέως με πρώτο Δεσπότη τον Μανουήλ Κατακουζηνό.
  Ξεκινήσαμε τη ξενάγηση μας από την πάνω χώρα, αφού ανηφορίζοντας διασχίσαμε τους κατάφυτους από κυπαρίσσια, περιβόλια και πλούσια θαμνώδη βλάστηση πρόποδες του αρχαιολογικού χώρου.
  Η τοποθεσία μαγευτικότατη, καταπράσινη, ευωδιαστή και αέρινη, με απέραντο ορίζοντα την κοιλάδα του Ευρώτα· πήραμε το δρομάκι, περνώντας κάτω από τοξωτές πέτρινες καμάρες, με τα κατωφερή πλακόστρωτα μονοπάτια, και οι αισθήσεις μας δεν επαρκούν να ανταποκριθούν στην τόση φυσική ομορφιά, το ιστορικό μεγαλείο και την πνευματική ακτινοβολία τούτου του ευλογημένου τόπου!
  Οι ηλιοψημένες βυζαντινές εκκλησίες, το συγκρότημα των Παλατιών, που επιβάλλεται με την παρουσία του στο μοναδικό πλάτωμα του λόφου, και πρόκειται για ένα σύνολο κτισμάτων με σημαντικότερα, των Κατακουζηνών και των Παλαιολόγων, ανακαλούν στη μνήμη μας τις δραματικές προσπάθειες του Βυζαντίου να ορθοποδήσει μετά το 1204, που οι Φράγκοι κατέλαβαν την Κωνσταντινούπολη, τραυματίζοντας ανεπανόρθωτα το γόητρο μιας ξακουστής αυτοκρατορίας.
  Επισκεφθήκαμε την Αγία Σοφία, στην συνοικία των Παλατιών· είναι ένας ναός κατά το πλινθοπερίκλειστο σύστημα, και φέρει πλούσιο κεραμικό πλαστικό διάκοσμο, ανήκει στον αρχιτεκτονικό τύπο του σταυροειδούς εγγεγραμμένου με τρούλο ναό. Η περίκλειστη καμπυλότητα του εσωτερικού χώρου, τα οξυκόρυφα τόξα της κυκλικής κιονοστοιχίας, οι κλειστοί θολωτοί χώροι στις πλευρές του ναού, οι αναλογίες ύψους, βάθους, έκτασης, ο φωτισμός, τα υλικά δομής, και το όλο στήσιμο του εσωτερικού χώρου, είναι μια αναπαράσταση του βάθους της ανθρώπινης ψυχής. Αυτός ο βυζαντινός ρυθμός, εξαϋλώνει πράγματι τον άνθρωπο και τον μεταρσιώνει προς ουράνιες αεροβασίες!
  Άφωνοι απ’ αυτή την ανέλπιστη αισθητική κατάνυξη, αφήνουμε το ναό της Αγίας Σοφίας και προχωράμε προς το μοναστήρι της Παντάνασσας, που λάμπει σαν φιλντισένιο βυζαντινό πυξίδι, δουλεμένο με υπομονή και αγάπη, για να σκεπάζει τη μυρόβλητη πνοή της Παναγίας.
  Λάμπει η αυλή, τα κελιά ασβεστωμένα, πεντακάθαρα, μια καλόγρια μας καλωσορίζει περιφρονημένη μ’ ένα δίσκο λουκούμια.
  Το μοναστήρι συνδυάζει τους ρυθμούς της τρίκλιτης βασιλικής με νάρθηκα στο ισόγειο, και τον πεντάτρουλο σταυροειδούς εγγεγραμμένου ναού στον όροφο, με εμφανή τα γοτθικά στοιχεία.
  Όλες οι πέτρες, τα σκαλίσματα, οι ζωγραφιές, ζουν σαν οργανικά στοιχεία του γυναικείου μοναστηριού, το ζωσμένο από πολύχρωμες τριανταφυλλιές, γαρυφαλλιές, αγιόκλημα, γιασεμιά, που οι ευωδιές τους σε μεθούν και θαρρείς πως όλα τα στοιχεία μαζί, από τα θεμέλια ως την καμπύλη του τρούλου, δημιουργήθηκαν, ένα μεσημέρι, με πολλή περισυλλογή και χάρη, από τον ίδιο δημιουργικό ανασασμό!
  Στη συνέχεια επισκεφθήκαμε την Περίβλεπτο, που οι θαυμάσιες τοιχογραφίες της με την αξιοσημείωτη ενότητα και την υψηλή καλλιτεχνική ποιότητα, είναι από τα σπουδαιότερα ζωγραφικά σύνολα της υστεροβυζαντινής ζωγραφικής.
  Περισσότερο από τρεις ώρες κράτησε αυτή η προσκυνηματική αρχαιολογική περιδιάβαση στις εκκλησίες, τα παλάτια, τα αρχοντικά του Μυστρά, και συνέπεσε με τα Παλαιολόγεια.
  Αυτή η μοιραία μέρα της 29ης Μαΐου 1453, ζωντάνεψε, θέριεψε και κατακυρίευσε το είναι μας. Εδώ στο Μυστρά ο τελευταίος Παλαιολόγος Κωνσταντίνος 11ος εστέφη το μαρτυρικό στέμμα του αυτοκράτορα του Βυζαντίου, και επέπρωτο να γράψει αυτός τον ένδοξο επίλογο μιας μακραίωνης ένδοξης Ιστορίας, και να γίνει ο θρυλικός μαρμαρωμένος βασιλιάς, το σύμβολο της ελπίδας για την ανάσταση του γένους μας.
  Βομβαρδισμένοι από πλήθος εικόνων, εμπειριών, γεγονότων, συναισθημάτων, συνειρμών και διαλογισμών, πήραμε το δρόμο της επιστροφής.
  Όλο το γκρουπ ανανεωμένο απ’ όλα όσα ζήσαμε σαν μια ομάδα αυτό το Σαββατοκύριακο, αυθόρμητα μεταδίδει ο ένας στον άλλον το κέφι του, και δημιουργείται ένα υπέροχο κλίμα ψυχικής ευφορίας – σόλο και χορωδιακά – με εύθυμες διηγήσεις και ανέκδοτα, κι έτσι, η διαδρομή Σπάρτη – Αγρίνιο, μας φάνηκε πολύ σύντομη.
  Όλοι μας με τα τραγούδια και το κεφάτο κλίμα, εκφράσαμε ευγλωττότατα τη μεγάλη ευαρέσκεια μας για το πόσο καλά περάσαμε, γι’ αυτό νιώθω την ανάγκη και γραπτώς να εκφράσω τα θερμότατα ευχαριστήρια όλων μας προς την Ιστορική – Αρχαιολογική Εταιρεία, τον αξιότιμο, ακούραστο και μαχητικό Πρόεδρο της κ. Νίκο Σκιαδά, τον αντιπρόεδρο, εξαίρετο αρχαιολόγο και υποδειγματικό ξεναγό κ. Γιώργο Σταμάτη, την αθόρυβη και ένθερμη επί σειρά ετών στυλοβάτισσα της Εταιρείας κ. Σοφία Μιμιγιάννη, κι όλα τα μέλη του Δ.Σ. για την τέλεια διοργάνωση αυτής της εκδρομής, και από άποψη υλικοτεχνική· και περισσότερο για την εκπαιδευτική, επιμορφωτική και πολιτιστική αξιοποίηση όλων μας. «Θερμότατα συγχαρητήρια στην Ιστορική – Αρχαιολογική Εταιρεία, πάντα άξια για ανάλογες πρωτοβουλίες.»
  Θερμές ευχαριστίες επίσης και στη αρχαιολόγο πρώην εκλεκτό μέλος της Αρχαιολογικής Εταιρείας κ. Μόνικα Διαμαντή, που πρόθυμα προσεφέρθηκε να μας ξεναγήσει στην έκθεση βυζαντινής αγιογραφίας στην πινακοθήκη Σπάρτης και μεσολάβησε να επισκεφθούμε τον Αρχαιολογικό χώρο της Σπάρτης.
  Τέλος, θερμότατες ευχαριστίες στον προθυμότατο και εμπειρότατο οδηγό μας κ. Θανάση Γιαννούλη που μας πήγε και μας έφερε με τόση επιδεξιότητα και άνεση.

                                                            Καλά ταξίδια σ’ όλους μας!

                                                                         Ευχαριστώ για τη φιλοξενία.

                                                                        Βιβή Κότσαλη – Κατσακιώρη

                                                                             Αγρίνιο 5/6/2016



Τετάρτη 1 Ιουνίου 2016


Αρχαίο θέατρο Καλυδώνας



  Εκδήλωση στο Megaron Plus με θέμα: «ΚΡΥΜΜΕΝΑ ΚΟΧΥΛΙΑ: ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ ΚΑΛΥΔΩΝΟΣ»
                                                                                                    24 Μαΐου 2016

                                                      ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

  Το «ΔΙΑΖΩΜΑ» και το Megaron Plus, στο πλαίσιο της δυναμικής τους συνεργασίας, η οποία ξεκίνησε το 2012, διοργανώνουν μια νέα και τελευταία - για τον χειμερινό κύκλο του έτους 2016- συζήτηση με θέμα: «ΚΡΥΜΜΕΝΑ ΚΟΧΥΛΙΑ: ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ ΚΑΛΥΔΩΝΟΣ». Η συνεργασία αυτή κορυφώνεται με την παρουσίαση ενός κρυμμένου, αλλά πολύ όμορφου μνημείου της Αιτωλοακαρνανίας, του αρχαίου Θεάτρου της Καλυδώνος. Στην παραπάνω εκδήλωση θα συμμετέχουν και οι τοπικοί σύλλογοι, οι οποίοι μετά το πέρας της θα προσφέρουν σε όλους τους παρευρισκόμενους τοπικά εδέσματα, δίνοντας έτσι έναν πανηγυρικό χαρακτήρα στην εκδήλωση.
Η παραπάνω εκδήλωση εντάσσεται στον κύκλο διαλέξεων του έτους 2016, ο οποίος έχει ως στόχο να φωτίσει τρία λιγότερο γνωστά - πλην όμως εξίσου σημαντικά - αρχαία θέατρα: το αρχαίο θέατρο της Πλατιάνας στην Ηλεία, το αρχαίο θέατρο των Φθιωτίδων Θηβών στη Μαγνησία και το αρχαίο θέατρο της Καλυδώνας στην Αιτωλοακαρνανία.

  Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί την Πέμπτη 2 Ιουνίου 2016 και ώρα 19:00 μ.μ. στην Αίθουσα «Δημήτρης Μητρόπουλος» του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών (Βασ. Σοφίας & Κόκκαλη, Αθήνα).

http://www.megaron.gr/default .



Ἀποστόλου Τσακούμη: Ὁ καταποντισμένος Βυζαντινός Ναός τῆς Παναγίας Ἐπισκοπῆς Εὐρυτανίας


Ἀποστόλου Β. Τσακούμη, τ. Σχολικοῦ Συμβούλου Θεολόγων

Α. Ἐκδήλωση μνήμης στό Ἀγρίνιο

Ἡ Ἱστορικὴ καὶ Ἀρχαιολογικὴ Ἑταιρεία Δυτικῆς Στερεᾶς Ἑλλάδας πραγματοποίησε μὲ ἐπιτυχία τὴν Κυριακὴ 3 Ἀπριλίου 2016 στὸ Παπαστράτειο Μέγαρο Ἀγρινίου τὴν ἐκδήλωση μνήμης «ΠΑΝΑΓΙΑ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣ 50 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ».

Ἡ ἐκδήλωση ἔγινε μὲ ἀφορμὴ δυὸ γεγονότα. «Τὸ πρῶτο γεγονὸς εἶναι ….τὸ κλείσιμο ἑνὸς ἱστορικοῦ κύκλου 50 χρόνων ἀπὸ τότε ποὺ ἡ περιοχὴ τῆς Ἐπισκοπῆς Εὐρυτανίας κατακλύσθηκε ἀπὸ τὰ νερὰ τῆς τεχνητῆς Λίμνης τῶν Κρεμαστῶν. Τὸ δεύτερο εἶναι … τὸ τέλος μιᾶς ἐπίπονης συγγραφικῆς πορείας τοῦ Ἀρχιμανδρίτη Δαμασκηνοῦ Βασιλόπουλου ποὺ ἔκανε Ἔργο Ζωῆς τὴν ἔρευνα γύρω ἀπὸ τὸ Μνημεῖο τῆς Παναγίας τῆς Ἐπισκοπῆς ».

Στὴν ἐκδήλωση ποὺ ἔγινε ὑπὸ τὴν αἰγίδα τῆς Ἱ.Μ. Αἰτωλίας καὶ Ἀκαρνανίας καὶ τοῦ Δήμου Ἀγρινίου παρευρέθησαν ἐκ μέρους τοῦ Μητροπολίτη Αἰτωλίας καὶ Ἀκαρνανίας κ.κ. Κοσμᾶ ὁ αἰδεσιμολογιώτατος π. Δημήτριος Ἀντωνίου, ἐκ μέρους τοῦ Μητροπολίτη Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ.κ. Ἱεροθέου (καὶ συγχρόνως τοποτηρητοῦ τῆς Μητρόπολης Καρπενησίου) ὁ αἰδεσιμώτατος π. Εὐάγγελος Φεγγούλης. Ἡ Ἀντιδήμαρχος Ἀγρινίου κ. Μαρία Παπαγεωργίου, ὁ Ἀντιδήμαρχος Ἀγράφων κ. Μάκας, ἐκπρόσωποι συλλόγων, ὑπηρεσιῶν καὶ φορέων τῆς πόλης καὶ τῆς περιοχῆς καὶ πολὺς κόσμος.

Τὴν ἐκδήλωση συντόνισε ὁ ἀντιπρόεδρος τῆς Ἑταιρείας κ. Σταμάτης, ὁ ὁποῖος καὶ διάβασε τὴν εἰσήγηση τοῦ Ἀκαδημαϊκοῦ Παναγιώτη Βοκοτόπουλου ποὺ δὲν μπόρεσε νὰ παραστεῖ στὴν ἐκδήλωση. Ὁμιλητὲς τῆς ἐκδήλωσης ἦταν ὁ Ἀρχιμανδρίτης Δαμασκηνὸς Βασιλόπουλος, ὁ Ἀπόστολος Τσακούμης, πρώην Σχολικὸς Σύμβουλος Θεολόγων καὶ ἡ Κωνσταντίνα Σκανδάλου-Κορδολαίμη, Φιλόλογος. Ἡ ἐκδήλωση πλαισιώθηκε μὲ ἔκθεση πλούσιου φωτογραφικοῦ ἀρχείου ποὺ πρόσφερε ὁ π. Δαμασκηνός.

Λίγα λόγια γιὰ τὴν ἱστορία τοῦ Μνημείου, ὅπως παρουσιάστηκε στὴν ἐκδήλωση:

Ὁ ναὸς τῆς Παναγίας τῆς Ἐπισκοπῆς ὑπῆρξε ἕνα ἀπὸ τὰ σημαντικότερα βυζαντινὰ μνημεῖα τῆς Ἑλλάδας (8ος αἰώνας μ.Χ).

Ὁ ναὸς βρισκόταν στὸ παλιὸ χωριὸ τῆς Ἐπισκοπῆς Εὐρυτανίας καὶ ἦταν ἀφιερωμένος στὴν Κοίμηση τῆς Θεοτόκου. Ἦταν κτισμένος στὴ δεξιὰ ὄχθη τοῦ Μέγδοβα, παραπόταμου τοῦ Ἀχελώου, καὶ ἦταν τὸ πνευματικὸ κέντρο τῆς περιοχῆς.

Ὑπῆρξε ἕδρα τῆς Ἐπισκοπῆς «Λιτζᾶς καὶ Ἀγράφων». Ὁ ναὸς λειτούργησε καὶ σὰν Καθολικὸ ἱερᾶς μονῆς καὶ ἀργότερα ὡς ἐνοριακὸς ναός. Στὶς ἀρχὲς τοῦ 20ου αἰῶνα ὁ ναὸς κινδύνευσε ἀπὸ τὴ διάβρωση τῆς ὄχθης τοῦ ποταμοῦ. Χρειάστηκαν ἀρκετὲς ἐκκλήσεις πρὸς τὶς ὑπηρεσίες τῆς πολιτείας, γιὰ νὰ κατασκευαστεῖ τελικὰ τὸ 1955-1959 ἕνας μεγάλος τοῖχος γιὰ τὴν προστασία τοῦ μνημείου.

Δυστυχῶς ὅμως, τὸ 1961, ἀποφασίστηκε ἡ κατασκευὴ τοῦ φράγματος τῶν Κρεμαστῶν.



Στὸ μεταξὺ ἔγιναν πολλὰ διαβήματα γιὰ τὴ μεταφορὰ τοῦ μνημείου σὲ ἀσφαλὲς ἔδαφος, σύμφωνα μὲ ἀποφάσεις τῆς τότε Κυβέρνησης. Τὸ Κεντρικὸ Ἀρχαιολογικὸ Συμβούλιο πρότεινε στὴν Πολιτεία τὴ μεταφορὰ τοῦ μνημείου.

Ἡ μεταφορὰ ἐγκαταλείφτηκε ἀπὸ τὸ Κράτος γιὰ οἰκονομικοὺς λόγους, ἀλλὰ καὶ γιατί ἡ Δ.Ε.Η. ἔθετε στενὰ χρονικὰ περιθώρια γιὰ τὴ μεταφορὰ (ἡ λειτουργία τοῦ φράγματος θὰ ἄρχιζε τὸ καλοκαίρι τοῦ 1965).



Τὸν Ἰανουάριο τοῦ 1965, πρὶν τὸν καταποντισμὸ τοῦ ναοῦ καὶ ἀφοῦ πιὰ ἡ μεταφορὰ του εἶχε ἐγκαταλειφθεῖ, ἡ Ἀρχαιολογικὴ Ὑπηρεσία, στὸ ἐσωτερικὸ τοῦ ναοῦ, κάτω ἀπὸ τοὺς σοβάδες ἀποκάλυψε θησαυροὺς τοιχογραφιῶν.

Το ἀρχαιότερο στρῶμα τοιχογραφιῶν τοποθετεῖται στὴν περίοδο τῆς εἰκονομαχίας. Συνολικά ἀνακαλύφθηκαν τρία στρώματα ἐπάλληλων τοιχογραφιῶν, τοῦ 8ου-9ου αἰῶνα, τοῦ 11ου καὶ τοῦ 13ου. Τὸν 17ο αἰῶνα ἔγινε καὶ ἡ εἰκονογράφηση τοῦ κτιστοῦ τέμπλου.

Οἱ τοιχογραφίες ἀποτοιχίστηκαν καὶ μεταφέρθηκαν στὸ Βυζαντινὸ καὶ Χριστιανικὸ Μουσεῖο τῶν Ἀθηνῶν, ὅπου ἐκτίθενται σὲ ξεχωριστὴ αἴθουσα λόγω τῆς σπουδαιότητάς τους.

Ἐπειδὴ ἡ μεταφορὰ τοῦ ναοῦ δὲν κατέστη δυνατή, οἱ ἁρμόδιοι τότε Ὑφυπουργοὶ τῆς Κυβέρνησης ἀποφάσισαν τὴ δημιουργία ἑνὸς «ἀντιγράφου τοῦ βυθισθησομένου ναοῦ»- ἑνὸς «πανομοιότυπου ναοῦ» σὲ διαστάσεις καὶ ἀρχιτεκτονική- στὴν ἴδια περιοχή, ὁ ὁποῖος θὰ φιλοξενοῦσε τὶς ἀποτοιχισθεῖσες τοιχογραφίες, πράγμα ποὺ μέχρι σήμερα δὲν ἔγινε.

Τὸ 1965 μὲ τὴν κατασκευὴ τοῦ φράγματος Κρεμαστῶν, ὁ ναὸς καλύφθηκε στὰ νερὰ τῆς λίμνης. Ἡ μοίρα τοῦ μνημείου ἦταν νὰ καταποντιστεῖ γιὰ πάντα, μαζὶ μὲ ἕξι οἰκισμοὺς τῆς περιοχῆς. Πνίγηκαν πολλὰ κτήματα, κτίσματα καὶ τὸ συναίσθημα τῶν κατοίκων, οἱ ὁποῖοι ξεριζώθηκαν ἀπὸ τὶς ἑστίες τους.
Τὸν Μάϊο τοῦ 2008 ὁμάδα ἐρασιτεχνῶν αὐτοδυτῶν ἐντόπισε τὸν παλαιὸ ναὸ σὲ βάθος 32 περίπου μέτρων κάτω ἀπὸ τὴν ἐπιφάνεια τῆς λίμνης Κρεμαστῶν, σὲ πάρα πολὺ καλὴ κατάσταση νὰ «ἁγιαζει τὰ νερὰ τῆς λίμνης».

Τὸ ὅραμα τοῦ π. Δαμασκηνοῦ, ὁ ὁποῖος γεννήθηκε καὶ ἔζησε τὰ παιδικὰ του χρόνια στὴν Ἐπισκοπή, εἶναι ἡ κατασκευὴ ἑνὸς Ναοῦ- Μουσείου στὴν περιοχὴ σύμφωνα μὲ τὶς ὑποσχέσεις τῆς Πολιτείας. Ὁ π. Δαμασκηνός, μάλιστα, γιὰ τὸ σκοπὸ αὐτὸ ἔχει δωρίσει καὶ ἰδιόκτητο οἰκόπεδο, τὸ ὁποῖο ἔχει ἀποδεχτεῖ ἡ Μητρόπολη Καρπενησίου.


Τὸ μνημεῖο αὐτό, ἂν τελικὰ γίνει, θὰ μπορεῖ νὰ λειτουργεῖ ὡς Μουσεῖο, ἀλλὰ παράλληλα, ὁρισμένες φορὲς, καὶ ὡς ναός. Ὑπάρχουν τέτοια μνημεῖα στὴ χώρα μας. Ἐκεῖ θὰ φιλοξενηθοῦν οἱ τοιχογραφίες τοῦ πνιγμένου ναοῦ τῆς Ἐπισκοπῆς θὰ γίνει χῶρος προσέλκυσης θρησκευτικοῦ τουρισμοῦ καὶ θὰ βοηθήσει στὴν οἰκονομικὴ καὶ πνευματικὴ ἀνάπτυξη τῆς περιοχῆς.

Τὸ ὅραμα τοῦ π. Δαμασκηνοῦ ἀποτελεῖ ὅραμα ὅλων τῶν κατοίκων τῆς περιοχῆς καὶ παραμένει ζωντανό, ὅπως φάνηκε στὴν ἐκδήλωση καὶ ἀπὸ τοὺς χαιρετισμοὺς πολιτικῶν καὶ θρησκευτικῶν ἐκπροσώπων τῆς περιοχῆς τῆς Ἐπισκοπῆς. Ὅλοι χειροκρότησαν θερμὰ τὸ συγγραφέα γιὰ τὶς ἐπανεκδόσεις τῶν βιβλίων του, τὶς εἰσηγήσεις του σὲ ἐπιστημονικὰ συνέδρια, γιὰ τὴν προβολὴ τοῦ θέματος σὲ τηλεοπτικοὺς σταθμοὺς κ.λ.π.

Β. Ἡ σχέση τοῦ καταποντισμένου Ναοῦ μέ τήν Ναύπακτο

Ὅπως μας πληροφορεῖ σὲ σχετικὸ ἄρθρο του ὁ Ἀρχιμανδρίτης π. Εἰρηναῖος Κουτσογιάννης, ὁ νομὸς Εὐρυτανίας (καὶ ἡ περιοχὴ τῆς Παναγίας τῆς Ἐπισκοπῆς ) ἀπὸ τὸ 1923 μέχρι τὸ 1978 ἀνῆκε ἐκκλησιαστικὰ στὴ Μητρόπολη Ναυπακτίας καὶ Εὐρυτανίας μὲ ἕδρα τὴ Ναύπακτο ( ἱστότοπος «Γῆ καὶ ἐλευθερία»,11-2-2010).

Ἀπὸ τὸ 1978 καὶ μέχρι σήμερα ἡ περιοχὴ τῆς Εὐρυτανίας ἀποκόπηκε καὶ ἀποτελεῖ τὴν ξεχωριστὴ πιὰ Μητρόπολη Καρπενησίου. Ἕνα ἀπὸ τὰ δυὸ ἐπανεκδοθέντα βιβλία τοῦ π. Δαμασκηνοῦ ἔχει τίτλο «Τὸ Βυζαντινὸ Μνημεῖο “Ἐπισκοπὴ” Εὐρυτανίας» καὶ ὑπότιτλο «Ἡ περιπέτεια ἑνὸς σημαντικοῦ Βυζαντινοῦ Μνημείου». Στὸ βιβλίο αὐτὸ ὁ συγγραφέας παραθέτει, μεταξὺ ἄλλων, εἴκοσι δύο ἔγγραφα ποὺ σχετίζονται μὲ τὶς «περιπέτειες» τοῦ Μνημείου ἀπὸ τὴν Ἑλληνικὴ γραφειοκρατία. Τὰ ἔγγραφα αὐτὰ ἔχουν ἀποστολέα ἢ ἀποδέκτη τὸν ἑκάστοτε Μητροπολίτη Ναυπακτίας καὶ Εὐρυτανίας. Μιὰ μάλιστα Ἐπιστολὴ ἔχει ἀποδέκτη τὸ συντοπίτη μας Γεώργιο Ἀθανασιάδη-Νόβα, Πρόεδρο τῆς Βουλῆς τῶν Ἑλλήνων τὸν Ἰούλιο τοῦ 1965.

Ἔχουμε, ἑπομένως, οἱ σημερινοὶ πιστοὶ, ἀλλὰ καὶ οἱ πολίτες ποὺ καταγόμαστε ἢ ζοῦμε στὴν περιοχὴ τῆς Ναυπακτίας ἕνα πρόσθετο καθῆκον. Νὰ ἀναζητήσουμε καὶ νὰ μάθουμε στοιχεῖα καὶ γεγονότα ποὺ σχετίζονται μὲ τὴν ἱστορία τῆς Μητρόπολής μας.

Ἀναφέρουμε ἐνδεικτικὰ τὸ περιεχόμενο ὁρισμένων ἐγγράφων, γιὰ νὰ καταδειχθεῖ ὅτι ἡ καρδιὰ τῶν γεγονότων, ποὺ σχετίζονταν μὲ τὴν περιπέτεια τοῦ σημαντικότατου αὐτοῦ μνημείου τῆς Ἐπισκοπῆς, κατὰ τὸ μεγαλύτερο μέρος τοῦ 20ου αἰῶνα, «χτυποῦσε» στὴ Ναύπακτο.

Στὶς 19-10-1937 ἔχουμε αἴτηση τῆς Ἐνοριακῆς Ἐπιτροπείας Ἐπισκοπῆς Εὐρυτανίας, πρὸς τὸ Μητροπολίτη Ναυπακτίας καὶ Εὐρυτανίας κ.κ. Γερμανό. Οἱ κάτοικοι ζητοῦν ἀπὸ τὸ Μητροπολίτη τους νὰ ἀναλάβει πρωτοβουλίες ὥστε νὰ κατασκευαστεῖ ἀντιπλημμυρικὸς τοῖχος στὴν ὄχθη τοῦ Μέγδοβα, ὅπου εἶναι κτισμένος ὁ ναὸς τῆς Ἐπισκοπῆς.

Στὶς 28-2-1939 ὁ Δ/ντής τῆς Ὑπηρεσίας Ἀναστηλώσεως Ἀν. Ὀρλάνδος, μὲ ἔγγραφό του πρὸς τὸ Μητροπολίτη Ναυπακτίας καὶ Εὐρυτανίας κ.κ. Γερμανό, κοινοποιεῖ τὸ ἔγγραφο τοῦ Ὑπουργείου Συγκοινωνιῶν, σχετικῶς μὲ τὴν ἐκτέλεσιν ἀντιπλημμυρικῶν ἔργων παρὰ τὸν Βυζαντινὸν ναὸν «ἡ Κοίμησις τῆς Θεοτόκου Ἐπισκοπῆς».



Στὶς 21-3-1956 ὁ Μητροπολίτης Ναυπακτίας καὶ Εὐρυτανίας κ.κ. Χριστοφόρος μὲ σχετικὸ ἔγγραφό του ἐπαινεῖ τὸν κ. Γ. Πάστρα ( ἐπιμελητὴ ἀρχαιοτήτων) γιὰ τὸ ἐνδιαφέρον του γιὰ τὴν κατασκευὴ τοῦ ἀντιπλημμυρικοῦ ἔργου, ποὺ ἄρχισε νὰ ὑλοποιεῖται.

Στὶς 6-2-1965 ὁ Ἐφημέριος τῆς Ἐπισκοπῆς Εὐρυτανίας μὲ ἔγγραφό του ἐνημερώνει τὸ Μητροπολίτη (Δαμασκηνό) περὶ τῆς ἀνακαλύψεως τοιχογραφιῶν στὸ Βυζαντινὸ ναό.

Στὶς 18-6-1965 ὁ Μητροπολίτης Ναυπακτίας καὶ Εὐρυτανίας κ.κ. Δαμασκηνός, ἀπευθύνεται στὸν ἔφορο Π. Λαζαρίδη μὲ ἔγγραφό του, ὑπενθυμίζοντας: «…Προαγόμεθα νὰ ὑπομιμνήσωμεν ὑμῖν τὸ ἀναληφθὲν ἔργον ὑμῶν διὰ τὴν μεταφορὰν τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ τῆς ἐνορίας Ἐπισκοπῆς-Εὐρυτανίας, ἥτις μέλλει νὰ κατακλυσθεῖ ὑπὸ τῶν ὑδάτων….».

Στὶς 15-7- 1965 κάτοικοι τῆς Ἐπισκοπῆς ἀποστέλλουν ἔγγραφο πρὸς τὸν Πρόεδρο τῆς Βουλῆς τῶν Ἑλλήνων Γεώργιο Ἀθανασιάδη-Νόβα. Αὐτὸ διαβιβάζεται στὴ Δ/νση Ἀναστηλώσεως τοῦ Ὑπ. Προεδρίας. Οἱ κάτοικοι τῆς περιοχῆς ὑποβάλλουν τὴν παράκλησιν στὸν Πρόεδρο καὶ τὸν καλοῦν νὰ διατάξει νὰ κτιστεῖ «..Πανομοιότυπος ναὸς εἰς περιοχὴν ἔξωθεν τοῦ κατακλυζομένου χώρου…ὅπου νὰ ἐναποτεθῶσι αἱ ἀποτιχιζόμεναι τοιχογραφίαι…..Ὡς ἐκ τοῦ διπλοῦ ὑψηλοῦ ἀξιώματός σας εὐελπιστοῦμεν διὰ τὴν πλήρη ὑποστήριξίν σας …» καταλήγει τὸ σχετικὸ ἔγγραφο.


© 2015 Ἱερὰ Μητρόπολις Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου.