Το Σαββατοκύριακο 19-20
Οκτωβρίου 2019 μέλη και φίλοι της Ιστορικής και Αρχαιολογικής Εταιρείας Δυτικής
Στερεάς Ελλάδος με έδρα το Αγρίνιο με σύμμαχο τον καλό καιρό και την όμορφη
παρέα επισκεφθήκαμε τη μαγευτική Πιερία, πατρίδα του Ορφέα και των Μουσών. Τις
ξεναγήσεις ανέλαβε με επιτυχία ο αρχαιολόγος και ξεναγός Γεώργιος Σταμάτης,
Πρόεδρος της Ι.Α.Ε.Δ.Σ.Ε. Πρώτος σταθμός επίσκεψης το Κάστρο του Πλαταμώνα, το οποίο δεσπόζει στην κορυφή λόφου, που
κυριολεκτικά βρέχεται από τα κύματα της θάλασσας, σ’ ένα τοπίο απαράμιλλης
ομορφιάς στα νότια του Ν. Πιερίας. Πρόκειται για ένα από τα ωραιότερα και
καλύτερα διατηρημένα κάστρα της Ελλάδας, κτισμένο σε αυτή τη νευραλγική θέση,
από την οποία ελέγχεται ο συντομότερος δρόμος που συνέδεε τη Μακεδονία με τη
Θεσσαλία. Εδώ τοποθετείται η αρχαία πόλη Ηράκλειον, η πρώτη πόλη της Μακεδονίας
μετά τα Τέμπη. Το Κάστρο κτίστηκε από τον Λομβαρδό Σταυροφόρο Ρολάντο Πίκε ή
Πίσκια κάπου μεταξύ των ετών 1204 και 1222, όταν μετά τη Δ΄ Σταυροφορία (1204)
και την είσοδο των Φράγκων στην Ελλάδα, η Πιερία παραχωρήθηκε (ως τμήμα του
Βασιλείου της Θεσσαλονίκης) στον Βονιφάτιο τον Μομφερατικό.
Στη συνέχεια
κατευθυνθήκαμε στον πανέμορφο, αναπαλαιωμένο, παραδοσιακό οικισμό του Παλαιού Παντελεήμονα στις πλαγιές του Κάτω
Ολύμπου, σε υψόμετρο 700 μ., απ’ όπου προσφέρεται μοναδική θέα προς τον
Θερμαϊκό κόλπο και τις ακτές της Νότιας Πιερίας. Αφού περιδιαβήκαμε στα στενά
πλακόστρωτα δρομάκια του οικισμού, θαυμάσαμε τα αναπαλαιωμένα πέτρινα σπίτια
και γραφικά καταστήματα που διαθέτουν παραδοσιακά προϊόντα και είδη λαϊκής
τέχνης, είχαμε την ευκαιρία να ξεκουραστούμε για μεσημεριανό φαγητό στην
κεντρική πλακόστρωτη πλατεία με τα αιωνόβια πλατάνια της, όπου υπάρχει η παλιά
εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονα, το παλιό σχολείο και παραδοσιακές ταβέρνες.
Αργά το απόγευμα της
ίδιας μέρας επισκεφθήκαμε τη νέα Μονή
του Αγίου Διονυσίου του εν Ολύμπω, το οποίο χτίστηκε μετά την καταστροφή
του παλαιού μοναστηριού του Αγίου Διονυσίου το 1943 από τους βομβαρδισμούς των
Γερμανικών στρατευμάτων. Το καθολικό είναι αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου
και το τέμπλο του κοσμείται από τις εικόνες που ιστορήθηκαν το 1955 από τον
λαμπρό συνεχιστή της βυζαντινής αγιογραφίας, Φώτη Κόντογλου. Από το 1989
επανήλθε το άβατο της Μονής, όπου επιτρέπονται μόνον άνδρες. Εδώ βρίσκονται τα
κελλιά των μοναχών, τα εργαστήρια, η τράπεζα και το Καθολικό, όπου τελούνται οι
καθημερινές ακολουθίες. Στον υπόλοιπο χώρο, που έχουν πρόσβαση όλοι οι
προσκυνητές, κτίσθηκε νέα μεγαλοπρεπή εκκλησία, αφιερωμένη στον Άγιο Διονύσιο,
στην οποία τελείται κάθε Κυριακή η Θεία Λειτουργία.
Στο προσφάτως αναστηλωμένο
παλιό Ηγουμενείο της Μονής στεγάζεται σήμερα το Σκευοφυλάκιο, το οποίο
εγκαινιάστηκε το 1999 από τον Παναγιώτατο Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ.
Βαρθολομαίο. Σ’ αυτό εκτίθενται πολύτιμα εκκλησιαστικά κειμήλια, όπως επιτάφιος
του 1579, πολλά άγια λείψανα σε αργυρές περίτεχνες λειψανοθήκες, ξυλόγλυπτοι
σταυροί, εικόνες από τον 16ο αιώνα και μεταγενέστερες, πατριαρχικά
σιγίλια, άμφια του 18ου και 19ου αιώνα, χειρόγραφα
(περγαμηνά και χαρτώα) και εκατό περίπου παλαίτυπα από το 1574 έως το 1900,
ανασυνθέτουν με τον πιο εύγλωττο τρόπο το παρελθόν και την λαμπρή ιστορία της
Μονής.
Μετά την επίσκεψη στο
μοναστήρι του Αγίου Διονυσίου είχαμε την ευκαιρία να απολαύσουμε έναν
απογευματινό καφέ και ντόπια γλυκίσματα στην πανέμορφη κωμόπολη του Λιτοχώρου, για να καταλήξουμε αργά το απόγευμα στο
ξενοδοχείο (Hotel Giannoulis) στην παραλία Κατερίνης (Ολυμπιακή Ακτή). Μετά από
ένα απολαυστικό πρωινό με θέα την αμμώδη ακτογραμμή του Θερμαϊκού, ξεκινήσαμε
για το παλαιό μοναστήρι του Αγίου
Διονυσίου του εν Ολύμπω, το οποίο βρίσκεται 18 χλμ από το Λιτόχωρο σε
υψόμετρο 900 μ. Χτισμένο σε μια φυσική κοιλότητα μεταξύ δύο μικρών ρευμάτων που
τρέχουν στον Ενιπέα ποταμό. Σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές το μοναστήρι
ιδρύθηκε στο πρώτο μισό του 16ου αιώνα και αφιερώθηκε στον Άγιο Διονύσιο και
στην Αγία Τριάδα. Το 1943 καταστράφηκε δύο φορές, από μια βόμβα και από έκρηξη,
από τα Γερμανικά στρατεύματα κατοχής.
Παράλληλα,
επισκεφθήκαμε το Ναυτικό Μουσείο και
το Κέντρο Πληροφόρησης Εθνικού Δρυμού
Ολύμπου στο Λιτόχωρο και μετά από έναν πρωινό καφέ με γλυκό κατευθυνθήκαμε
προς το αρχαιολογικό πάρκο και Μουσείο του αρχαίου Δίου, την ιερή πόλη των
Μακεδόνων. Το αρχαίο Δίον υπήρξε η
ιερή πόλη του μακεδονικού βασιλείου με το τέμενος του Ολυμπίου Διός να αποτελεί
το κέντρο της θρησκευτικής ζωής και τον χώρο προβολής των μακεδόνων βασιλέων.
Στα τέλη του 5ου αι. π.Χ., χάρη στην πρωτοβουλία του βασιλιά Αρχέλαου,
καθιερώθηκαν τα «εν Δίω Ολύμπια», πολυήμεροι αθλητικοί και σκηνικοί αγώνες προς
τιμήν του Διός και των Μουσών, γεγονός που συνέβαλε στην πανελλήνια αναγνώριση
του πιερικού ιερού. Η στρατηγική θέση του Δίου στις
βορειοανατολικές υπώρειες του Ολύμπου, σε μικρή απόσταση από την ακτή, με ένα
πλωτό ποτάμι, τον Βαφύρα, να ρέει ανατολικά του, και με τον έλεγχο του
περάσματος από τη Θεσσαλία στη Μακεδονία, οδήγησε τον Κάσσανδρο, στα τέλη του
4ου αι. π.Χ., να οχυρώσει την πόλη με ισχυρό τείχος. Ο Φίλιππος Β΄ και ο Μέγας
Αλέξανδρος οργάνωναν στο Δίον επινίκιες πανηγύρεις και προσέφεραν μεγαλοπρεπείς
θυσίες και πλούσια αφιερώματα προς τιμήν του Ολυμπίου Διός και των Μουσών.
Τα
πλεονεκτήματα της θέσης και η ιστορία του τόπου υπήρξαν τα κίνητρα για να
ιδρύσει ο Οκταβιανός Αύγουστος στο Δίον ρωμαϊκή αποικία μετά τη νίκη του στο Άκτιο
το 32/31 π.Χ. Η πόλη γνώρισε μεγάλη άνθηση κατά τους αυτοκρατορικούς χρόνους. Κατά
την Ύστερη Αρχαιότητα, με την επικράτηση του Χριστιανισμού, το Δίον έγινε έδρα
επισκόπου και αποτέλεσε σημαντικό αστικό κέντρο της Πιερίας.
Στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Δίου, που
χτίστηκε το 1983, στεγάζονται τα κινητά ευρήματα των ανασκαφών. Βρίσκεται μέσα
στο σύγχρονο οικισμό του Δίου, σε απόσταση 500 μ. από την είσοδο του
αρχαιολογικού χώρου. Τα ευρήματα των ανασκαφών εκτίθενται σε ενότητες
αντίστοιχες με τον χώρο ανεύρεσής τους (δημόσια κτήρια, αστικό κέντρο, ιερά,
νεκροταφεία κ.ά). Ένα από τα σημαντικότερα εκθέματα του Μουσείου είναι η
ύδραυλις, ένα από τα αρχαιότερα γνωστά μουσικά όργανα. Χρονολογείται τον 1ο
αι.π.Χ. και είναι η αρχαιότερη του είδους της που έχει βρεθεί μέχρι σήμερα. Στον
όροφο φιλοξενούνται ενδεικτικά ευρήματα από τις ανασκαφές στην αρχαία Πύδνα και
άλλες θέσεις αρχαιολογικού ενδιαφέροντος στην Πιερία, ενώ στο υπόγειο
λειτουργεί εκπαιδευτική έκθεση με θέμα «Η καθημερινή ζωή στο αρχαίο Δίον».
Η επίσκεψη στην
πανέμορφη Πιερία ολοκληρώθηκε με στάση στην πόλη της Κατερίνης για φαγητό,
καφέ, γλυκό.
Εκ μέρους του Δ.Σ. της
Εταιρείας θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε όλα τα μέλη της και τους φίλους, παλαιούς
και νέους, που τίμησαν με την παρουσία τους την εκδρομή μας, καθώς επίσης το
ταξιδιωτικό γραφείο Grande
Tours
της
ΚΤΕΛ Αιτωλοακαρνανίας Α.Ε. για την άψογη συνεργασία.
Το Διοικητικό
Συμβούλιο της Ι.Α.Ε.Δ.Σ.Ε.
