Ευλαβείς
προσκυνητές στην Αρχαία Ήλιδα και στον Ναό του Επικούριου Απόλλωνα, οι
εκδρομείς της Ιστορικής Αρχαιολογικής Εταιρείας Αγρινίου.
- Τούτος ο
τόπος ειν’ ένας μύθος
Από χρώμα και φως
Ένας μύθος κρυφός
Με τον κόσμο του ήλιου δεμένος. (
Νίκος Γκάτσος )
Η εκδρομή που
διοργάνωσε η Ιστορική Αρχαιολογική Εταιρεία Δυτικής Στερεάς Ελλάδας στις
16-17/6/2018 στην αρχαία Ήλιδα, στο Μουσείο Πύργου και στο Ναό του Επικούριου
Απόλλωνα έδωσε στους στίχους του ποιητή ένα ιδιαίτερο νόημα και περιεχόμενο.
Η επίσκεψη μας στον
αρχαιολογικό χώρο της αρχαίας Ήλιδας, με ξεναγό, εκτός από τον υπάρχοντα και
καθ’ όλα άξιο κ. Γιώργο Σταμάτη, την Έφορο Αρχαιοτήτων κ. Ολυμπία Βικάτου, ήταν
μία πανεπιστημιακή παρουσίαση και περιήγηση στον αθλητικό, ιερό και πολιτιστικό
χώρο της αρχαίας Ήλιδας. Το θέατρο, με τη μεγάλη σκηνή και ορχήστρα
πλαισιούμενο από ένα φυσικό καταπράσινο κοίλο, χωρίς κερκίδες και διάζωμα, ήταν
μία εμπειρία που μας κατέπληξε για τη φυσικότητα της.
Το στάδιο, που γίνονταν
οι προάγωνες των αθλητών πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες, η οδός της σιωπής που
οδηγούσε στα πολύ ευρύχωρα και καλά εξοπλισμένα λουτρά, όπου έρχονταν οι
αθλητές συνοδευόμενοι από δικούς τους ανθρώπους, τα Ιερά, τα Περίπτερα, οι
Τάφοι, το Βουλευτήριο, η Αγορά, όλα είναι τόσο αξιοθαύμαστα καθώς κείτονται
γαλήνια σ’ ένα κομμάτι της απέραντης πεδιάδας που περιζώνεται από το μυθικό
ποτάμι τον Πηνειό και ζωντανεύουν με το χειμαρρώδη και επιστημονικό λόγο της κ.
Βικάτου, η οποία συμμετείχε με πολύ ζήλο και πάθος στις ανασκαφές του
αρχαιολογικού χώρου και στην αποκατάσταση των ευρημάτων.
Η επίσκεψη μας στο
Μουσείο Ήλιδας, συμπλήρωσε και ολοκλήρωσε τα όσα είδαμε και ακούσαμε στον
αρχαιολογικό χώρο. Καταλάβαμε πόσο προηγμένη ήταν οικονομικά, πολιτικά και
κοινωνικά αυτό το κομμάτι της Ηλείας που συνορεύει με την Ολυμπία, και έπαιξε
πρωταγωνιστικό ρόλο στη διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων.
Στο Μουσείο του Πύργου,
απογειώθηκε η ξενάγηση μας. Το νεοκλασικό κτίριο, το αίθριο, η τέλεια
λειτουργικότητα του χώρου και η προσεγμένη τοποθέτηση των εκθεμάτων, από την
προϊστορική εποχή μέχρι και τη βυζαντινή, έπαιρναν σάρκα και οστά στον έντονο
συγκινημένο λόγο της κ. Βικάτου, αφού τα περισσότερα εκθέματα αποκαταστάθηκαν
στα δικά της χέρια! Έτσι, ταξιδέψαμε νοερά στην καθημερινή ζωή των κατοίκων της
αρχαίας Ηλείας, στην κοινωνική και οικονομική διαστρωμάτωση τους, την
καλλιτεχνική τους δημιουργία, και με τα ταφικά ευρήματα, βιώσαμε τη
φιλοσοφημένη στάση τους στο θάνατο, κι αυτό, μας κατασυγκίνησε αφάνταστα!
Επόμενος σταθμός μας ο
Ναός του Επικούριου Απόλλωνα στις Βάσσες της Φιγαλείας, στο όρος Κωτιλίου νότια
της Ανδρίτσαινας. Ήταν απόγευμα, γύρω στις 7 μ.μ. , όταν φτάσαμε, μετά από
στενωπή, με περιστροφές και ανηφορική διαδρομή, σε υψόμετρο 1.200 περίπου
μέτρων και αντικρίσαμε, έστω και καλυμμένο, το Ναό που, πάρα πολλά χρόνια τώρα,
επιθυμούσαμε να επισκεφθούμε, αλλά δεν ήταν εύκολο. Τα συναισθήματα που μας κατέκλυσαν
ήταν δυνατά και ποικίλα, βλέποντας από κοντά ένα τεράστιο δωρικό, περίπτερο,
αμφιπρόστυλο ναό, αφιερωμένο στον Απόλλωνα, με κλειστό σηκό, όπου υπήρχε το
άγαλμα του Θεού, με υψηλό κρηπίδωμα, με βαθμίδες και με ένα προσανατολισμό από
Βορρά προς Νότο. Το βαθύχρωμα φαιώδες του τοπικού πέτρινου υλικού, που
χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή του ναού, κάμουν το θέαμα, ιδίως το πλήθος
των κιόνων που τον περιβάλουν, πολύ επιβλητικό, αρχαϊκό και κλασικό, απλό και
σύνθετο, αφού, εδώ συγκεράστηκαν αριστουργηματικά από τον αρχιτέκτονα του
Παρθενώνα Ικτίνο και οι τρείς ρυθμοί – Δωρικός, Ιωνικός, Κορινθιακός. Οι
κίονες, που είναι και το λειτουργικότερο στοιχείο κάθε αρχαίου ναού, εδώ,
μοιάζουν στο πάχος με τον κορμό αιωνόβιου πλάτανου, που μόλις και με δυσκολία
μπορούν δυο άνθρωποι να αγκαλιάσουν.
Περιεργαζόμαστε
σχολαστικά πολλά σημεία του ναού, καθοδηγούμενοι από τον τέλεια, όπως πάντα,
εξοπλισμένο ξεναγό μας, τον κ. Γ. Σταμάτη, και προσπαθούμε ο καθένας μας να
αναπλάσουμε με τη φαντασία μας την αρχική κατάσταση του ναού, με την περίτεχνη
εσωτερική ζωφόρο, αποτελούμενη από υψηλής τεχνικής γλυπτές παραστάσεις, που
απεικόνιζαν Αμαζονομαχία και Κενταυρομαχία, τις 23 γλυπτές μετόπες, που
απεικόνιζαν τους άθλους του Ηρακλή ( όλα αυτά τα γλυπτά βρίσκονται στο
Βρετανικό Μουσείο) και κατεστραμμένο το άγαλμα του Θεού που ήταν σε τέτοια
θέση, ώστε το φως του ήλιου να αντανακλάται και να φωτίζει όλο το ναό, εφάμιλλο
του Παρθενώνα και Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.
Η απαγγελία του Ορφικού
Ύμνου στον Απόλλωνα, ένωσε τις καρδιές όλων μας σε μια από κοινού ικεσία στον «
Άνακτα, Πάνα και Παντεπόπτη» Θεό Απόλλωνα!
Από την αρχαία και
κλασική αρχαιότητα, περάσαμε στην νεότερη ιστορία. Επισκεφθήκαμε στη Στεμνίτσα,
το Λαογραφικό της Μουσείο, που είναι από τα καλύτερα στον ελληνικό χώρο. Τα
εκθέματα, η διάταξη του χώρου και η οργάνωση των θεματικών ενοτήτων που
καλύπτουν όλες τις πλευρές, τις εκφάνσεις και τα γεγονότα ( καθημερινά,
γιορταστικά, οικογενειακά, εθνικά κ.α. ) της ζωής των ανθρώπων όπως είχε
διαμορφωθεί, κυρίως μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους, μας μετέφεραν στην
οικονομική, κοινωνική, εθιμική και κοσμοπολίτικη ζωή του τόπου.
Η εμπειρία μας από την
επίσκεψη μας στο Μουσείο Υδροκίνησης στη Δημητσάνα, ήταν πολύ σημαντική.
Θαυμάσαμε την κοσμογονική δύναμη του νερού που μπορεί να κινητοποιήσει τα
πάντα, παρακολουθήσαμε βιντεάκι για τον υδρόμυλο, την κατεργασία του δέρματος
και τον μπαρουτόμυλο. Η υλικοτεχνική υποδομή και η οργανωμένη άψογα λειτουργία
της, ήταν πολύ εντυπωσιακή και επαινετέα από όλους μας.
Βομβαρδισμένοι από
πλήθος εικόνων, εμπειριών, γεγονότων, συναισθημάτων, συνειρμών και διαλογισμών,
πήραμε το δρόμο της επιστροφής.
Όλο το γκρουπ ήταν
κατενθουσιασμένο με τα όσα είδαμε, ακούσαμε και ζήσαμε από κοινού. Αξέχαστο θα
είναι το δείπνο στο «ΠΕΤΡΙΝΟ» της Ανδρίτσαινας, όταν όλοι (35 τον αριθμό)
παρακαθίσαμε σ’ ένα τραπέζι σαν μια οικογένεια, για να τιμήσουμε τον
συνεκδρομέα μας Σωτήρη Λαμπρόπουλο που θέλησε να μας κεράσει γενναιόδωρα για τα
γενέθλια του! Αξέχαστη επίσης και η επίσκεψη μας στη σπουδαία βιβλιοθήκη της
Ανδρίτσαινας, με τους 12.000 τόμους σπάνιων βιβλίων και με πολύτιμα χειρόγραφα
μεγάλης ιστορικής αξίας. Εδώ πήραμε ένα μάθημα ζωής, ανθρωπιάς και πατριωτισμού
καθώς καθισμένοι όλοι στη μεγάλη αίθουσα της βιβλιοθήκης, παρακολουθήσαμε, σαν
θεατές σε κλειστό θέατρο, το βιντεάκι με τη ζωή, το έργο και τα όνειρα του
δωρητή Κωνσταντίνου – Αγαθόφρονα Νικολόπουλου.
Όλα αυτά τα βιώματα σε
συνδυασμό με το υπέροχο αρκαδικό τοπίο, τα δάση, τις Νύμφες, τα ποτάμια, τα
γεφύρια, τα ποικίλα χρώματα και αρώματα της διαυγέστατης και περικαλλέστατης
ελληνικής φύσης, τόνωσαν ιδιαίτερα τη φιλοπατρία μας και την εθνική μας
υπερηφάνεια. Έτσι, έκλεισε η εκδρομή μας εκφράζοντας όλο το γκρουπ θερμότατες
ευχαριστίες στην Ιστορική Αρχαιολογική Εταιρεία, στον αξιότιμο, ακούραστο και
μαχητικότατο Πρόεδρο της κ. Νίκο Σκιαδά, στον Αντιπρόεδρο, εξαίρετο,
υποδειγματικό αρχαιολόγο και ξεναγό μας κ. Γιώργο Σταμάτη, στην αθόρυβη και επί
πολλών ετών στυλοβάτισσα της Εταιρείας κ. Σοφία Μιμηγιάννη, στις εκλεκτές
συμβούλους κ. Κωνσταντία Ζαφείρη, κ. Λειβαδίτη, και σ’ όλα τα μέλη του Δ.Σ. της
Εταιρείας για τη τέλεια διοργάνωση αυτής της εκδρομής, και από άποψη
υλικοτεχνική, αλλά περισσότερο για την εκπαιδευτική, επιμορφωτική και
πολιτιστική αξιοποίηση όλων μας.
Θερμότατα συγχαρητήρια
στην Ιστορική Αρχαιολογική Εταιρεία Δυτικής Στερεάς Ελλάδας και πάντα άξια για
παρόμοιες πρωτοβουλίες.
Τέλος, θερμότατες ευχαριστίες
στον προθυμότατο και επιδεξιότατο νεαρό οδηγό κ. Χρήστο.
Καλά
ταξίδια σ’ όλους μας!
Αγρίνιο, 19/06/2018
Βιβή Κότσαλη – Κατσακιώρη
Συνταξιούχος Εκπαιδευτικός
Μέλος
της Ιστορικής Αρχαιολογικής Εταιρείας
Δυτικής Στερεάς Ελλάδας
